Strona Krysi i Rafała Fitt

Porady Janusza publikowane na grupie dyskusyjnej pl.rec.gps


Porada 0: Witamy nowych Kolegów!


Witamy wszystkich nowych Kolegów i serdecznie zapraszamy do uczestnictwa w grupie. Na innych grupach czasem zdarzają się takie konwersacje:
Pyt.
(dowolne pytanie) ?
Odp.
Poczytaj sobie o tym w archiwum grupy.
Pyt.
A gdzie jest archiwum grupy?
Odp.
RTFFAQ
Pyt.
A co to jest RTFFAQ?
Odp.
Read the fu***** FAQ (czytaj q**** FAQ)
Pyt.
A gdzie w takim razie jest FAQ?

Aby nie było takich groteskowych wątków na naszej grupie, oto podstawowe informacje:

Archiwum grupy:

FAQ (najczęściej zadawane pytania):

Ogólnie nt. GPS, a także dot. firmy Garmin:

FTP grupy (materiały do pobrania, np. mapy):

I jeszcze parę uwag o zadawaniu pytań:

1. Można zadać każde pytanie z dziedziny GPS, na które nie potraficie znaleźć odpowiedzi inaczej, zwłaszcza po skorzystaniu z powyższych łączy. Nie ma pytań zbyt elementarnych. Ale pytanie powinno być konkretne. Na pytanie "Jaki GPS mam sobie kupić?" można uzyskać co najwyżej odpowiedź: "Powinien wskazywać aktualną pozycję, pozostałe cechy i funkcje są opcjonalne".

2. Zgodnie z nazwą grupy pl.rec.gps (czyli rekreacja), zajmujemy się raczej zastosowaniami amatorskimi, a nie profesjonalnymi, chociaż są tu eksperci z różnych dziedzin specjalistycznych i czasem można skorzystać z ich wiedzy.

3. Zadaj swe pytanie w odpowiednim kontekście. Jeśli chcesz porady dotyczącej swego odbiornika, nie zapomnij napisać, jaki to model. Jeśli chcesz porady odnośnie do map, zdradź swoje zamiary: czy chcesz żeglować po morzu, jeździć samochodem, czy chodzić pieszo (i w jakim rejonie).



Porada 1: Jak używać mapy nie-GPS z GPS-em!


Poniższa porada pozwoli używać GPS-u z dowolną mapą z jakąkolwiek siatką kilometrową, nawet nieopisaną lub niezwiązaną z żadnym standardowym układem współrzędnych. Istnieją mapy z siatką topograficzną bez opisu (np. Roztocze Wschodnie 1:50 000, wyd. ORTUS), mapy turystyczne z siatką np. co 4 km, służącą tylko do wskazania miejsc opisanych na odwrocie w części przewodnikowej (w stylu Pacanów C5) itd. Na mapie możemy zagęścić siatkę, rysując dodatkowe linie cienkim niezmywalnym pisakiem niebieskim. Ostatecznie, z braku czegoś lepszego, możemy narysować na mapie własną siatkę km, np. co 4 cm.

Mając taką ślepą siatkę, opisujemy ją sami, wybierając początek układu -- tj. punkt (0, 0) -- dowolnie, ale na południowy zachód od lewego dolnego rogu mapy, tak aby wszystkie nasze współrzędne wyszły dodatnie. Teraz wykonujemy następujące czynności:

1. Ustawiamy w GPS: Datum = WGS-84 oraz User Grid z następującymi parametrami: Longitude of Origin = (dowolny południk przechodzący przez naszą mapę lub w pobliżu); Scale = 1; False E i False N = (dowolne, tj. zostawić bez zmiany jakie są).

2. Udajemy się w teren objęty naszą mapą i wyszukujemy punkt, który da się niezawodnie zidentyfikować na mapie oraz w terenie (np. skrzyżowanie dróg).

3. Mierzymy współrzędne tego punktu na mapie (x, y) oraz zdejmujemy GPS-em jego położenie (X, Y). Wszystkie współrzędne wyrażamy w metrach.

4. Wracamy do ustawień User Grid i do False E dodajemy wielkość x-X, natomiast do False N dodajemy wielkość y-Y.

5. Dla sprawdzenia jeszcze raz zdejmujemy GPS-em położenie naszego punktu. GPS powinien teraz wskazać (x, y), a więc lokalizację we współrzędnych naszej mapy! To samo będzie teraz dotyczyć każdego innego punktu na naszej mapie!


Porada 2: Jak zmierzyć odległość GPS-em!


Poniższa porada pozwala zmierzyć odległość od punktu A, w którym jesteśmy, do odległego widocznego punktu Z, który jest niedostępny, np. jest po drugiej stronie rzeki. W ten sposób możemy np. zmierzyć szerokość rzeki lub ustalić położenie widocznego, ale niedostępnego punktu.

1. Zdejmujemy GPS-em pozycję punktu A i mierzymy azymut alfa z punktu A do Z. Jeśli nie mamy busoli, korzystamy z porady 3.

2. Udajemy się do innego punktu B, który będzie naszym drugim punktem bazowym triangulacji. Najlepiej wybrać taki punkt B, aby trójkąt AZB był w przybliżeniu równoramienny. Np. jeśli widzimy Z na północny wschód, to udajemy się na wschód, tak aby z punktu B widać było Z na północnym zachodzie. Im dalej jest punkt B, tym dokładniejszy pomiar (ale bez przesady!).

3. Zdejmujemy pozycję punktu B i mierzymy azymut beta z punktu B do Z.

4. Siadamy wygodnie i dla oszczędności baterii wyłączamy w GPS-ie odbiór (funkcja "Simulator", "GPS off", itp.).

5. Definiujemy w GPS-ie punkt P, który leży od punktu A pod azymutem alfa, ale w odległości zdecydowanie większej niż Z. Korzystamy przy tym z funkcji projekcji punktu (różnie się ona może nazywać, np. w Garmin 12 są to pola REF: (BRG, DST) na ekranie definicji punktu, w eTrex Legend jest to funkcja "Project Waypoint").

6. Analogicznie, definiujemy punkt Q, który leży od punktu B pod azymutem beta, ale w odległości zdecydowanie większej niż Z.

7. Definiujemy trasę (Route) złożoną z czterech punktów P, A, B, Q.

8. Wyświetlamy tę trasę na ekranie mapy i widzimy, że przecina się ona sama ze sobą w jednym punkcie. Jest to szukany punkt Z. Zoomujemy się do tego punktu i definiujemy go jako waypoint (np. w Garmin 12 jest to funkcja definiowania waypointa MAP, w Legend funkcja definiowania waypointa w punkcie kursora mapy).

9. Teraz już łatwo jest wyznaczyć odległość AZ lub BZ, ewentualnie nanieść punkt Z na mapę. (Jeśli nasza trasa nie przecina się sama ze sobą, to znaczy, że w kroku 5 lub 6 przyjęliśmy za małą odległość do punktu P lub Q. Należy powtórzyć odpowiednie kroki z większą odległością).


Porada 3: Jak zmierzyć azymut GPS-em!


Poniższa porada pozwala zmierzyć azymut z punktu A, w którym jesteśmy, do odległego widocznego punktu Z. Jeśli możemy udać się do Z, to sprawa jest prosta: zdejmujemy GPS-em punkt A, udajemy się do Z i wywołujemy funkcję GOTO do A. Do wskazanego azymutu dodajemy 180o i mamy szukany azymut z A do Z. Ale jeśli punkt Z jest niedostępny, np. jest po drugiej stronie rzeki? Wtedy wykonujemy następujące czynności: 1. Zdejmujemy punkt A. 2. Stawiamy w punkcie A tyczkę geodezyjną. W tym charakterze może wystąpić nasz kumpel. 3. Udajemy się w kierunku przeciwnym do Z, do dowolnego punktu M, z którego punkt A (tyczka) i punkt Z są widoczne w jednej linii. Im dalej jest punkt M, tym dokładniejszy pomiar (ale bez przesady!). 4. Wywołujemy funkcję GOTO do A. Wskazany azymut jest równocześnie szukanym azymutem z A do Z!


Porada 4: Używanie odbiorników bez User Grid z mapami topo w układzie 1942 (np. WZKart).


Poniższa porada pozwala używać polskich map topograficznych w układzie 1942 (np. wyd. WZKart) z odbiornikiem GPS obsługującym siatkę UTM, ale nieobsługującym User Datum i User Grid. (Jeżeli ktoś ma te funkcje, ale nie potrafi ich ustawić, to patrz www.garmin.pl sekcja FAQ -- parametry tam podane obowiązują dla dowolnego typu odbiornika, niekoniecznie firmy Garmin). Metoda jest przybliżona.

1. Na mapie rejonu, gdzie chcemy wędrować, wyszukujemy jakiś punkt, dla którego łatwo jest zmierzyć współrzędne geograficzne (stopnie, minuty) oraz topograficzne (w układzie 1942) -- najwygodniej w prawym górnym rogu ramki.

2. Ustawiamy GPS na Datum=WGS-84, format współrzędnych na ddd*mm.mmm', po czym wprowadzamy współrzędne naszego punktu.

3. Przełączamy w odbiorniku format na UTM i odczytujemy współrzędną Y (drugą).

4. Obliczamy: DY = 0.0004 Y (powinno wyjść po zamianie na km ok. 2.2 do 2.4 km, w zależności od regionu Polski). Zaokrąglamy do 1 cyfry po kropce, czyli 100 m (jak ktoś chce, to może dokładniej, ale wtedy trudniej będzie obliczać poprawkę w pamięci).

5. Współrzędna X odczytana z odbiornika jest od razu dobra na ostatnich 6 cyfrach. Pozostałą część współrzędnej X ignorujemy -- zakładam, że nikt nie zgubi się o 1000 km ;-)

6. Do współrzędnej Y odczytanej z odbiornika należy dodać w pamięci DY. I już! Oczywiście DY obliczamy tylko raz, a potem stosujemy tę samą wartość dla wszystkich punktów danej mapy, a nawet danego regionu.


Porada 5: Folder Ulubione na GPS


W moim GPS -- aby nie było kryptoreklamy załóżmy, że jest to model Bajka firmy Gremlin ;-) -- jest funkcja analogiczna do folderu Ulubione w Windows. Umożliwia ona na wygodny dostęp do punktów, miejscowości itd., do których często sięgamy lub z jakichś powodów są godne wyróżnienia.

Poniższa porada pozwala na uzyskanie analogicznego efektu w dowolnym odbiorniku GPS, który obsługuje wiele tras (routes).

1. Poświęcamy jedną trasę i nazywamy ją Ulubione. Umieszczamy w niej np. punkty godne zwiedzenia, punkty w Rybniku wymagające dodatkowych pomiarów w celu poprawienia dokładności planu miasta, miejsca klientów wymagających obsłużenia itd.

2. Nigdy nie używamy tej trasy do faktycznej nawigacji. Służy tylko jako folder punktów lub miejscowości.


Porada 6: Jak nosić GPS?


W odróżnieniu od poprzednich moich Porad, ta powstała na podstawie kompilacji różnych pomysłów z różnych źródeł. Nie wszystkie je wypróbowałem i niekoniecznie wszystkie zalecam, ale przytaczam dla pobudzenia inspiracji. Porada dotyczy chodzenia pieszo z odbiornikiem bez anteny zewnętrznej. Zachęcam do uzupełniania o własne oryginalne pomysły.

A) W czym nosić? * Luzem w kieszeni ubrania lub plecaka; * Zawieszony na szyi; * W oryginalnej kaburze; * W kaburze od telefonu komórkowego; * W etui od kompaktowego aparatu fotograficznego; * W etui od okularów (są miękkie dające się przypinać oraz twarde zabezpieczające przed narażeniami mechanicznymi).

B) Gdzie nosić przy bieżącej nawigacji? * W ręce; * Przy pasku od spodni (najwygodniej, ale najgorzej ze względu na czułość); * Zawieszony na szyi; * W kieszeni na piersi; * Przypięte na barku do pasa nośnego plecaka; * Przypięte do ramienia, w neoprenowym etui od telefonu kom.; * Na kijku trekkingowym, przymocowany uchwytem normalnie służącym do mocowania odbiornika do roweru (dodatkowa zaleta: jako wysięgnik w górę!).

C) Gdzie nosić przy zbieraniu śladu (track) bez bieżącej nawigacji? Jak w sekcji (B), a ponadto: * W górnej kieszeni plecaka; * Mieć na głowie dwie czapki: włożyć odbiornik pomiędzy wewnętrzną a zewnętrzną (oczywiście dotyczy to mniejszych modeli, np. eTrex -- przy odpowiednim kształcie czapki nie widać z zewnątrz nic osobliwego!).


Porada 7: Jak odczytywać/nanosić współrzędne na mapie z siatką geo!


Jest taki dobry wynalazek: siatka topograficzna. Mając mapę z taką siatką, bardzo łatwo jest odczytać z niej dokładne współrzędne punktu lub nanieść punkt o danych współrzędnych. Wystarczy do tego linijka milimetrowa.

Niestety, ostatnio wydawane są mapy z logo "GPS" i z siatką geograficzną (poprawnie: kartograficzną) BL, która podaje szerokość i długość geograficzną w stopniach i minutach. Mapa taka niczego nie ułatwia posiadaczom GPS(*), a wszystkim utrudnia życie. Jest tak dlatego, że wielkość oczka siatki w kierunku równoleżnikowym jest zmienna (zależy od szerokości geograficznej), wskutek czego do mierzenia współrzędnych nie wystarczy jedna linijka, nawet gdyby była wyskalowana w ułamkach minuty. Do niektórych map są podobno dodawane specjalne linijki pasujące do danej mapy. Ale co zrobić, jeśli nie mamy takiej linijki?

Poniższa porada pozwala na odczytanie dokładnych współrzędnych punktu z mapy lub naniesienie na mapę punktu o danych współrzędnych w przypadku siatki BL (geo), posługując się zwykłą linijką mm (ew. miarką przy busoli itd.).

1. Wybieramy (w zależności od wielkości oczka siatki na mapie) odcinek na linijce dłuższy niż oczko siatki i mający "okrągłą" liczbę mm. Na przykład jeśli oczko 1' na mapie ma 23 mm, a chcemy używać minut i sekund, to wybieramy odcinek 3 cm (30 mm). Zapamiętujemy, że 1 mm = 2" (gdyż 30 mm = 1' = 60").

2. Przykładamy linijkę ukosem, tak aby zero znalazło się na lewym południku oczka, koniec odcinka (30 mm) znalazł się na prawym południku oczka, a dany punkt znalazł się na krawędzi linijki.

3. Odczytana wielkość na linijce po przeliczeniu w myśli wg p. 1 da nam liczbę sekund, którą należy dodać do długości geogr. wyznaczonej lewym południkiem oczka. W naszym przykładzie jeśli odczytamy np. 18,5 mm, będzie to 37".

4. Przy nanoszeniu punktu o danych współrzędnych postępujemy analogicznie, tylko najpierw przeliczamy sekundy na mm.

5. Opisana procedura dotyczy długości geogr. Przy szerokości geogr. oczko ma wielkość stałą (1 minuta = 1 mila morska), ale jeśli mamy tylko linijkę mm, postępujemy analogicznie.

6. I cały czas mamy nadzieję, że wydawnictwa zmienią podejście i zaczną wydawać mapy z siatką UTM.

(*)Z wyjątkiem niektórych przestarzałych typów odbiorników, w których nie można ustawić własnej siatki.



Porada 8: Oszczędzanie baterii


Nieraz mamy dylemat, czy włączać tryb Battery Save, który (jak sama nazwa wskazuje) daje oszczędność baterii, ale kosztem dokładności pomiaru. Okazuje się jednak, że nie musi być tak źle. W nowych odbiornikach 12-kanałowych w trybie Battery Save nie tylko zmniejszona jest częstość dokonywania pomiarów (co negatywnie wpływa na dokładność), lecz również maskowane są satelity znajdujące się nisko nad horyzontem. Wskutek zakłóceń propagacji w troposferze sygnał z takich satelitów obarczony jest większym błędem, a więc jego pomijanie wpływa pozytywnie na dokładność!

Wpływy te więc częściowo się niwelują. Oczywiście, warunkiem jest dobry sygnał. Jeśli odbiór jest słaby i grozi utratą sygnału, trzeba zrezygnować z trybu oszczędności baterii.


Porada 9: Gdy się nachlapie do GPS-a...


Jeden z Kolegów napisał: > ..... I stało się .... Padł mój ukochany GPS12. Nachlapało na niego
> wody, gdy płynąłem kajakiem.

Poniższa porada jest oparta na wymianie korespondencji na zagranicznych grupach dyskusyjnych i nie została przeze mnie wypróbowana, gdyż mój GPS nigdy nie stracił hermetyczności.

Gdy pojawi się wilgoć w odbiorniku GPS, którego obudowa jest nierozbieralna, należy:

1. Wyjąć baterie i zdjąć wszystko, co da się zdjąć, tj. przykrywki, zaślepki itd.

2. Nasypać suchego mleka w proszku do torebki papierowej, po czym umieścić odbiornik wraz z tą torebką w torbie plastikowej i zamknąć ją hermetycznie. Mleko służy jako środek absorbujący wilgoć.

3. Pozostawić tak na kilka dni.


Porada 10: Dajmy GPS-owi szansę się pozbierać!


Kiedy nosimy GPS w nieoptymalnej pozycji (np. w kieszeni ubrania, w kaburze), a on mimo to trzyma sygnał, dobrze jest co jakiś czas, np. co godzinę lub tp. potrzymać odbiornik przez kilka minut w optymalnej pozycji (w wyciągniętej do przodu ręce). Dzięki temu łatwiej złapie on nową konfigurację satelitów (która mogła w międzyczasie się zmienić) i będziemy mieć większą szansę na kontynuowanie wędrówki bez utraty sygnału.

Porada 11: Dla posiadaczy GPS-ów bez mapy


Tematyka UMP i ładowania map dominuje na grupie, a posiadacze słabszych odbiorników bez pamięci na mapy siedzą cicho i może trochę zazdroszczą. Ale nawet jeśli do odbiornika nie można załadować prawdziwej mapy, nie znaczy to, że nie ma żadnych możliwości uzyskania nieco zbliżonych funkcji.

Poniższa porada (oraz następna, którą opublikuję wkrótce) daje posiadaczom odbiornika bez mapy pewne możliwości normalnie dostępne w odbiornikach z mapą. Warunkiem jest, aby Twój odbiornik pozwalał zapisać więcej niż jeden ślad (track) i abyś zechciał poświęcić jeden z nich. (Ewentualnie odbiornik może zapisywać tylko jeden ślad, jeżeli całkiem poświęcisz tę funkcję).

Możesz w OziExplorerze (lub innym podobnym programie) zdefiniować ślad wielosegmentowy, na podstawie zeskanowanej mapy. Ten ślad może przedstawiać zarysy jakichś cech terenu (obszary lasu, jezior) lub np. przebieg dróg czy rzek. Zwykle odbiornik pozwala zapisać dużo punktów (np. rzędu tysiąca), co pozwala na przedstawienie położenia i przebiegu naprawdę sporej liczby cech terenu. Następnie ładujemy ślad do odbiornika, włączamy wyświetlanie śladu (jeżeli dostępny jest tylko jeden ślad, to wyłączamy rejestrację śladu!) i idziemy w teren.

Teraz widzimy naszą pozycję na tle uproszczonej co prawda, ale jednak mapki terenu, która ułatwia zorientowanie się, gdzie jesteśmy, bez przenoszenia numerycznych współrzędnych pozycji na mapę papierową. A jeśli dodamy do tego jeszcze trasę (route) definiującą naszą zaplanowaną drogę oraz punkty (waypoints) z odpowiednimi symbolami, definiujące obiekty punktowe, takie jak miejscowości, mosty, campingi, szczyty itp., to obraz na ekranie może nie być wiele gorszy od załadowanej prostej mapy.


Porada 12: Znowu dla posiadaczy GPS-ów bez mapy


Obiecana druga porada, która może być przydatna posiadaczom GPS-ów bez możliwości ładowania mapy, ale nieraz może także wszystkim innym.

Jeśli nie ma mapy w odbiorniku, to korzystamy z mapy papierowej. Jeśli ma ona formę atlasu (np. drogowego kraju, ulic miasta), to skanujemy stronę zawierającą podział na arkusze, kalibrujemy ją jako mapę w Ozim lub innym podobnym programie oraz definiujemy na środku każdego arkusza punkt (waypoint) o nazwie równej numerowi arkusza. Następnie ładujemy punkty do odbiornika.

Teraz kiedy ustalimy naszą pozycję GPS-em, sprawdzamy, jaki jest najbliższy punkt oznaczający arkusz, i na tej podstawie od razu wiemy, na której stronie otworzyć atlas!


Porada 13: Uniwersalna linijka


Jeśli chcemy zmierzyć (albo nanieść) pozycję na mapie z siatką kilometrową (UTM, 1942 lub 1992), można to zrobić bardzo łatwo przy użyciu zwykłej linijki milimetrowej (np. na krawędzi busoli). Niestety, niektórzy wydawcy z uporem maniaka produkują mapy określane jak na ironię jako "zgodne z GPS", które mają siatkę minutową. W niczym ona nie pomaga GPS-owcom, natomiast utrudnia mierzenie pozycji, gdyż kratka siatki ma dziwne wymiary, na dodatek zmienne w zależności od szerokości geograficznej. Standardowa metoda radzenia sobie w takiej sytuacji jest opisana w Poradzie 7. Ponadto niektórzy Koledzy produkują sobie specjalne linijki do danej mapy, rysując je w programie graficznym, a potem drukując na folii.

Poniższa porada pozwala uzyskać linijkę, która pasuje do każdej mapy (z wybranego przez nas zakresu szerokości geograficznych), a ponadto można w krytycznej sytuacji zrobić ją sobie nawet w terenie, bez użycia żadnych materiałów i urządzeń (poza oczywiście GPS-em).

Idea polega na tym, że skoro GPS jest w gruncie rzeczy komputerem graficznym, zmuśmy go do wyświetlenia linijki na ekranie!

Dla uproszczenia opisu zróbmy szczegółowe założenia: robimy linijkę do mapy 1:50000 z siatką minutową, obejmującej obszar Bieszczadów (szer. geogr. ok. 49°), posługując się odbiornikiem Garmin Legend.

1. Należy narysować podziałkę na ekranie. Najładniej wyjdzie, jeśli zrobimy to jako mapę ładowalną. Ale jeśli odbiornik nie obsługuje map (lub nie jest Garmin), bądź jeśli jesteśmy w terenie i nie mamy komputera, zamiast kresek rysowanych jako mapa stawiamy w odpowiednich miejscach punkty (waypointy), najlepiej z symbolem +, gdyż jego poprzeczki dobrze definiują pozycję w pionie i w poziomie:

+ + + + + + + + + +

2. Robimy kreski co 0.1' -- jedenaście kresek obejmujących jedną całą minutę szerokości i tyleż obejmujących jedną całą minutę długości geogr. (bez komputera jest to miłe zajęcie w porze odpoczynku po wędrówce :-))

3. Oczywiście, aby nasza mapa (lub zestaw punktów +) służyła jako linijka, musi być wyświetlona w odpowiedniej skali. W Legendzie nie jest podawana skala, lecz "poziom zoomu", np. 200 m. Jest to długość w terenie, która odpowiada odcinkowi widocznemu na ekranie mapy w lewym dolnym rogu. Odcinek ten ma 32 piksele, a ponieważ ekran Legenda ma szerokość 30 mm i mieści 160 pikseli, wyliczamy łatwo, że odcinek ma 6 mm (bezpośrednie jego zmierzenie linijką byłoby mniej dokładne). Jeśli zatem wybierzemy poziom zoomu 300 m, to dostaniemy skalę (6 mm):(300 m) = 1:50000, a więc to, o co nam chodzi.

4. Jeśli mamy mapę w skali, której nie można ustawić w odbiorniku, to musimy proporcjonalnie zmodyfikować odstęp między kreskami (lub punktami +), tak aby dopasować do najbliższej możliwej do uzyskania skali.

5. Można rozciągnąć linijkę w kierunku NS (szerokość geogr.) na dowolny potrzebny nam zakres szerokości geogr.

6. Umieszczamy mapę (lub zestaw punktów) na właściwej szerokości geograficznej, co automatycznie zapewni nam odpowiednie skalowanie na osi poziomej (długość geogr.). Natomiast długość geogr. wybieramy odległą od obszaru Bieszczadów, aby linijka nie przeszkadzała nam w nawigacji (np. zero podziałki na 49°N 17°E).

7. Aby łatwo było wyświetlić linijkę w razie potrzeby, umieszczamy na mapie punkt szczególny (POI) o charakterystycznej nazwie (np. RULER) i dodajemy go do "Ulubionych", aby móc go szybko wybierać. W przypadku linijki złożonej z punktów, wybieramy je bezpośrednio -- jeśli w nazwie punktu bedzie zawarta szerokość geogr. (np. RULER49), to w przypadku długiej linijki obejmującej duży zakres szerokości automatycznie wybierze się w ten sposób odpowiedni jej fragment.


Porada 14: Obliczanie odległości na podstawie współrzędnych geograficznych


Dokładny wzór na obliczanie odległości pomiędzy punktami na Ziemi o znanych współrzędnych geograficznych był niedawno dyskutowany na grupie.

A oto prosta, przybliżona i łatwa do zapamiętania regułka:

Różnica 1' w kierunku N-S to 1 mila morska. Różnica 1' w kierunku W-E to (1 mila m.)*cos(B), gdzie B=szerokość geogr.

Jeśli nie pamiętamy z teorii żeglarstwa, ile to jest mila morska, to może pamiętamy z historii, że metr został pierwotnie zdefiniowany jako jedna dziesięciomilionowa długości ćwiartki południka przechodzącego przez Paryż. Tak więc 10 000 000 m = (90 stopni)*(60 minut w stopniu) = 5400 minut, skąd 1 mila m. = 1852 m


Porada 15: Zrób sobie indeks map


W Ozim (www.oziexplorer.com) jest funkcja mapy indeksowej (Index Map), która ułatwia wyszukiwanie map Oziego (tj. zeskanowanych i skalibrowanych). Funkcji tej możemy użyć do zrobienia sobie indeksu posiadanej kolekcji map papierowych, nawet jeśli nie są one zeskanowane i skalibrowane.

Najpierw zakładamy sobie mapę indeksową, czyli mapkę Polski w małej skali (pobrać z Internetu lub zeskanować z atlasu).

Następnie tworzymy dowolnym programem graficznym dowolny obrazek prostokątny (np. biały), ładujemy go do Oziego jako "mapę", po czym "kalibrujemy" podając rzeczywiste współrzędne kartograficzne lub topograficzne dwóch przeciwległych rogów danej posiadanej mapy papierowej (dokładność takiej "kalibracji" nie jest krytyczna). Na mapie indeksowej pojawi się czerwony prostokąt wskazujący teren pokryty tą mapą.

Powtarzamy kalibrację stale tego samego pliku rastrowego (aby nie zaśmiecać dysku licznymi plikami), za każdym razem jako nowy plik .map dla kolejnej posiadanej mapy papierowej. Wszystkie pliki .map zapisujemy do jednego katalogu, np. ...\Mapy papierowe.

Po najechaniu myszką na dany prostokąt pojawia się nazwa mapy (można w niej zakodować sobie np. skalę czy inne cechy mapy).

Funkcja mapy indeksowej jest dostępna tylko w Ozim w wersji płatnej. Jeżeli mamy tylko wersję bezpłatną, też można sobie poradzić. Należy dla każdej posiadanej mapy zdefiniować segment śladu (track) w odpowiednim miejscu na tle mapy Polski. Co prawda nie będzie się wyświetlać automatycznie nazwa, ale za to można uwzględnić mapy pokrywające obszar innego kształtu niż prostokąt południkowo-równoleżnikowy. Można też zdefiniować ślady w różnych kolorach dla różnych typów (skali itp.) map.

Oczywiście zamiast mapy indeksowej Polski może być inny obszar, jeśli ktoś ma do niego dużo map.


Porada 16: Wywoływanie programów cGPSmapper i Sendmap


Dwa programy używane do tworzenia własnych map, cGPSmapper i Sendmap, są wywoływane z wiersza polecenia, co jest trochę niewygodne i może być dla niektórych użytkowników nieco onieśmielające. Poniższa porada pozwala korzystać z tych programów bezpośrednio z interfejsu Windows, w ogóle bez używania trybu wiersza polecenia.

Porada ta jest alternatywna wobec wcześniej opublikowanej mojej Porady UMP/1, ale prostsza i chyba wygodniejsza.

1. Otwieramy w Windows dowolny folder, wywołujemy Narzędzia > Opcje folderów > Typy plików i definiujemy nową akcję dla typu IMG:

Akcja = Sendmap
Aplikacja = "C:\Program Files\GPSMapper\sendmap.exe" com1 -p "%1"

(jeśli zainstalowaliśmy GPSMapper w innym katalogu, to zmieniamy ścieżkę odpowiednio). Teraz w celu wysłania pojedynczego pliku IMG do odbiornika, wystarczy kliknąć prawym przyciskiem myszki plik skompilowanej mapy i wybrać Sendmap.

2. Analogicznie, dla typu TXT definiujemy:

Akcja = cGPSmapper
Aplikacja = "C:\Program Files\GPSmapper\!cGPSmapper.bat" %1

oraz umieszczamy w odpowiednim katalogu plik !cGPSmapper.bat o następującej zawartości:

path "\Program Files\GPSmapper";C:\WINDOWS\COMMAND
cutparam 1 > NUL
cGPSmapper.exe ac -l "%1.%2" -o "%1.img" > "%1.log"
rem DONE!

cutparam to bezpłatne "batch utility" dostępne od niepamiętnych czasów w sieci, które powoduje rozdzielenie parametru %1 zawierającego nazwę pliku z rozszerzeniem na dwa parametry: %1 - nazwa i %2 - rozszerzenie.

Teraz w celu skompilowania pliku wystarczy kliknąć go prawym przyciskiem myszki i wybrać cGPSmapper.

Jeśli mamy bardziej skomplikowane projekty, np. wymagające załadowania na raz kilku map do odbiornika, piszemy sobie odpowiedni mały plik .bat.


Porada 17: Obliczanie odległości i azymutu pomiędzy dwoma punktami o znanych współrzędnych


D = R * 2 * asin(sqrt((sin((B1-B2)/2))^2 + cos(B1)*cos (B2)*(sin((L1-L2)/2))^2))

Arad = mod(atan2(cos(B1)*sin(B2)-sin(B1)*cos(B2)*cos(L1-L2);sin(L2-L1)*cos(B2));2*pi())
A = Arad*180°/pi()


Porada 18: Wyznaczenie godła mapy (np. N-34-xxx)


Jeden z Kolegów napisał:
> Ponieważ pytałeś, o jaki mi chodzi arkusz, to chciałem podać Ci numer
> N-34-blabla, ale nie wiem skąd wziąć odpowiednie blabla? Potraktuję więc
> rzecz opisowo: [...]

Półkula północna jest podzielona na pasy co 4° szerokości geogr., oznaczone (licząc od równika) literami od A do V (okolice podbiegunowe są traktowane inaczej), oraz na słupy co 6° długości geogr., oznaczone (licząc na wschód od antypołudnika Greenwich) liczbami od 1 do 60. Obszar prostokątny (w sensie geometrii sferycznej) zawarty w jednym pasie i jednym słupie nazywa się strefą.

Jak łatwo obliczyć, Polska jest objęta czterema strefami: M-33, M-34, N-33 oraz N-34. Granicami tych stref jest południk 18° i równoleżnik 52°.

Arkusz mapy 1:100 000 powstaje z podziału strefy na 144 prostokąty: 12 rzędów po 12 arkuszy w rzędzie. Wynika z tego, że arkusz ma rozmiary 20' w kierunku północ-południe oraz 30' w kierunku wschód-zachód. Arkusze te są ponumerowane liczbami od 1 do 144, licząc od lewej do prawej w każdym rzędzie i rzędami od góry do dołu.

Tak więc np. Kazimierz Dln., mający współrzędne (N 51°19'; E 21°57') wypada w strefie M-34 (na południe od 52° i na wschód od 18°), a w ramach strefy w trzecim rzędzie od góry i na ósmym arkuszu w rzędzie, czyli jest to arkusz 32 (= 2 x 12 + 8). Najłatwiej jest narysować sobie (Ozim?) schemat albo pobrać z księgarni WZKart bezpłatną broszurkę pt. "Oferta wydawnicza", gdzie jest taki schemat narysowany. Kto ambitniejszy ;-) może napisać formułę w Excelu do automatycznego przeliczania.

Ostatecznie więc godło mapy 1:100 000 zawierającej Kazimierz Dln. ma postać: M-34-32.

Arkusz mapy 1:50 000 powstaje przez podział arkusza 1:100 000 na cztery ćwiartki oznaczone literami A, B, C, D. Tak więc Kazimierz Dln. jest na arkuszu mapy 1:50 000 o godle M-34-32-B.

Arkusz mapy 1:25 000 powstaje przez podział arkusza 1:50 000 na cztery ćwiartki oznaczone literami a, b, c, d, np. M-34-32-B-b.

W układach 1942 i 1992 schemat podziału i godła są identyczne, ale granice arkuszy są troszkę przesunięte ze względu na inny układ odniesienia (tj. południki i równoleżniki wypadają w trochę innym miejscu w terenie).


Porada UMP/1: Uniknij DOS-a


Dwa programy używane do tworzenia map UMP, cGPSmapper i Sendmap, są wywoływane z wiersza polecenia, co jest trochę niewygodne i może być dla niektórych użytkowników nieco onieśmielające. Poniższa porada pozwala korzystać z tych programów przez przeciąganie myszą ikon, tak jak normalnie w Windowsach, bez jawnego wywoływania okna DOS.

1. Na Pulpicie (lub w innym wybranym folderze) tworzymy skróty do programów cGPSmapper i Sendmap.

2. Klikamy prawym przyciskiem skrót cGPSmapper, wybieramy Właściwości i edytujemy je następująco:

a) w polu {Element docelowy} dopisujemy na końcu opcje: ac -p w wyniku tego pole to wygląda następująco (uwaga na spację przed -p): ".....\cGPSmapper.exe" ac -p gdzie ..... oznacza ścieżkę (typowo C:\Program Files\GPSMapper);

b) w polu {Rozpocznij w} wpisujemy katalog danych, w którym trzymamy nasze pliki map do kompilacji.

3. Analogicznie, we właściwościach skrótu Sendmap:

a) w polu {Element docelowy} dopisujemy na końcu opcje: COM1 -p w wyniku tego pole to wygląda następująco: ".....\Sendmap.exe" COM1 -p (jeżeli do komunikacji z GPS używamy innego portu, to wpisujemy np. COM2);

b) w polu {Rozpocznij w} wpisujemy katalog danych jak wyżej.

4. Aby skompilować plik np. mapa.txt, przeciągamy myszą ikonę tego pliku i upuszczamy ją na skrót cGPSmapper.

5. Aby posłać plik np. mapa.img do odbiornika, przeciągamy myszą ikonę tego pliku i upuszczamy ją na skrót Sendmap.